29 marca 2023 Rada Ministrów zaakceptowała projekt ustawy o modyfikacji ustawy Prawo budowlane oraz innych regulacji. Wprowadzona zostanie deregulacja Prawa budowlanego. Nowe przepisy zakładają na przykład, że domy jednorodzinne będą mogły być budowane bez pozwolenia, a decyzja o pozwoleniu na użytkowanie zostanie zlikwidowana.
Prawo budowlane w 2023 – co się zmieni?
Projekt nowelizacji Prawa budowlanego ma na celu uproszczenie i przyspieszenie procesu inwestycyjno-budowlanego. Zdaniem autorów projektu, celem nowelizacji jest zmniejszenie obciążeń dla inwestorów i organów administracji architektoniczno-budowlanej oraz nadzoru budowlanego.
Zmiany w Prawie budowlanym zaproponowane przez Ministerstwo Technologii i Rozwoju mają rozwiązać problemy związane z dualizmem prawnym dotyczącym budowy domów jednorodzinnych o powierzchni zabudowy poniżej i powyżej 70 m², z nadmiernym obciążeniem inwestorów w ramach procedury uzyskiwania pozwolenia na budowę, zgłaszania oraz oddawania obiektów budowlanych do użytkowania, a także z nadmiernie wydłużonymi postępowaniami prowadzonymi na podstawie Prawa budowlanego.
Nowe przepisy umożliwią budowę budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy powyżej i poniżej 70 m² na podstawie jednolitej procedury, rozszerzą katalog obiektów budowlanych i robót budowlanych zwolnionych z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę oraz dokonania zgłoszenia.
Ponadto, utworzona zostanie Baza Projektów Budowlanych, wprowadzone zostaną kary za nieterminowe wydawanie decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę, usprawniona zostanie procedura oddawania do użytkowania obiektów budowlanych, a także w zakresie odpowiedzialności zawodowej w budownictwie.
Rzeczoznawstwo budowlane zostanie przywrócone jako samodzielna funkcja techniczna w budownictwie, a system Elektronicznego Dziennika Budowy zostanie rozbudowany.
Wprowadzona zostanie Elektroniczna Książka Obiektu Budowlanego oraz Elektroniczny Centralny Rejestr osób posiadających Uprawnienia Budowlane (system e-CRUB), a także rozbudowany zostanie portal E-budownictwo.
Koniec pozwolenia na budowę
Od 2023 roku zmiany w prawie budowlanym umożliwią budowę domów jednorodzinnych bez pozwolenia na budowę. Właściciele takich domów o powierzchni do 70 m² będą mogli skorzystać z uproszczonej procedury zgłoszenia z projektem i obowiązkowym kierownikiem budowy. Domy powyżej 70 m² będą wymagały zgłoszenia i kierownika budowy, a ich procedura odbioru będzie także uproszczona – kierownik budowy potwierdzi jedynie gotowość do zamieszkania.
Nowe przepisy nie będą narzucać ograniczeń dotyczących powierzchni zabudowy, lecz ograniczą wysokość domów do dwóch kondygnacji. Domy o powierzchni mniejszej niż 70 m² nie będą wymagać pozwolenia na budowę ani kierownika budowy.
Ministerstwo proponuje również poszerzenie katalogu inwestycji, które będą wymagać jedynie zgłoszenia lub nie będą wymagać ani pozwolenia na budowę, ani zgłoszenia.
Wolno stojące elektrownie wiatrowe o wysokości większej niż 3 m i nie większej niż 12 m oraz o mocy nie przekraczającej mocy mikroinstalacji, a usytuowane w odległości nie mniejszej niż ich wysokość od granic działki, będą zwolnione z pozwolenia na budowę, ale wymagać będą zgłoszenia i udziału kierownika budowy. Natomiast elektrownie wiatrowe o wysokości do 3 m nie będą wymagać ani pozwolenia na budowę, ani zgłoszenia.
W przypadku budowy wylotów do cieków naturalnych i budowy zbiorników na wody opadowe lub roztopowe o pojemności większej niż 3 m³ i nie większej niż 10 m³, konieczne będzie jedynie zgłoszenie. Budowa zbiorników do 3 m³ nie będzie wymagała zgłoszenia.
Projektowane zmiany mają na celu usprawnienie realizacji programu priorytetowego „Moja Woda”.
Baza Projektów Budowlanych – ułatwienie dostępy do projektów budowlanych
Zgodnie z nowymi przepisami, ma powstać Baza Projektów Budowlanych. Jej celem będzie ułatwienie dostępu do projektów budowlanych i ich elementów w formie elektronicznej dla organów administracji architektoniczno-budowlanej i nadzoru budowlanego w przypadku wniosków, zgłoszeń i zawiadomień.
Zamiast załączać projekt budowlany do wniosków, zgłoszeń czy zawiadomień, inwestor będzie mógł wskazać indywidualny numer projektu, który został umieszczony w Bazie Projektów Budowlanych.
Organy administracji architektoniczno-budowlanej nie będą musiały przekazywać projektów budowlanych organom nadzoru budowlanego, ponieważ te projekty będą dostępne w Bazie Projektów Budowlanych.
Wprowadzenie Bazy Projektów Budowlanych ma usprawnić działanie urzędów i ułatwić proces zdobywania pozwolenia na budowę lub pozwolenia na użytkowanie.
Kary za nieterminowe wydawanie decyzji o rozbiórce
W nowych regulacjach wprowadzono możliwość nałożenia sankcji za opóźnienia w wydawaniu decyzji o pozwoleniu na rozbiórkę. Proponuje się precyzyjne doprecyzowanie przepisów dotyczących rejestrów wniosków o pozwolenie na budowę i decyzji o pozwoleniu na budowę, aby obejmowały także wnioski o pozwolenie na rozbiórkę i decyzje o pozwoleniu na rozbiórkę. Tylko na podstawie tych rejestrów można określić terminowość wydawania pozwoleń i nałożyć KARY za ich nieterminowe wydawanie
Od 2023 bez obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie
Projekt ustawy Prawo budowlane w 2023 przewiduje znaczące zmiany, które eliminują obowiązek uzyskiwania pozwolenia na użytkowanie. Zgodnie z nowymi przepisami, obiekty budowlane będą mogły być oddawane do użytku poprzez zawiadomienie o zakończeniu budowy, co ograniczy wydawanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie.
Wymaganie pozwolenia na użytkowanie pozostanie jedynie w przypadkach, gdy obiekt budowlany będzie miał być użytkowany przed zakończeniem wszystkich robót budowlanych lub gdy inwestor dobrowolnie złoży taki wniosek.
Dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych oraz obiektów budowlanych kategorii III, formalny proces oddawania do użytkowania zostanie zniesiony, a zamiast tego kierownik budowy będzie mógł złożyć oświadczenie o zakończeniu budowy i możliwości przystąpienia do użytkowania.
Przed przystąpieniem do użytkowania, dokumentacja budowlana musi zawierać projekt techniczny, protokoły badań i sprawdzeń, dokumentację geodezyjną i informacje o zgodności usytuowania obiektu budowlanego z projektem zagospodarowania działki lub terenu. Ponadto, proponuje się dołączanie dokumentacji fotograficznej dla weryfikacji zgodności wykonania z projektem budowlanym.
Dziennik Budowy i Książeczka Obiektu Budowlanego w formie elektronicznej
W ramach dalszej cyfryzacji budownictwa, od 2023 roku Elektroniczny Dziennik Budowy będzie powszechniejszy zgodnie z nowymi zasadami Prawa budowlanego. Zgodnie z przepisami, inwestor będzie odpowiedzialny za udostępnianie Elektronicznego Dziennika Budowy wszystkim uczestnikom procesu budowlanego. Papierowa forma dziennika budowy będzie dostępna do 2030 roku, po czym Elektroniczny Dziennik Budowy stanie się jedyną opcją.
Z kolei, nowelizacja Prawa budowlanego wprowadziła również Elektroniczną Książkę Obiektu Budowlanego, której realizacją zajmuje się GUNB. Od 2027 roku EKOB będzie dostępna wyłącznie w formie elektronicznej, jednak do tego czasu będzie możliwość prowadzenia dokumentu zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej.
E-CRUB – nowy system wyszukiwania osób z uprawnieniami budowlanymi
Od 1 sierpnia 2022 roku oficjalnie działa system e-CRUB, który zastąpił poprzedni Centralny Rejestr osób posiadających uprawnienia budowlane oraz rejestr ukaranych z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie (CRUB). W systemie e-CRUB informacje o zdobytych uprawnieniach budowlanych są dodawane automatycznie, bez konieczności wglądu w dokumenty papierowe.
Nowa wyszukiwarka e-CRUB pozwala inwestorom w łatwy i szybki sposób sprawdzić kwalifikacje i uprawnienia inżyniera czy projektanta, których zatrudniają. System ten umożliwia także urzędnikom weryfikację uprawnień osób bez potrzeby przeglądania papierowych dokumentów.